Shtetet e Bashkuara kanë rritur përparësinë e tyre ndaj vendeve të tjera si eksportuesja më e madhe e armëve në botë, me Evropën tani si klienten e saj kryesore. SHBA-ja ka përfaqësuar 43% të eksporteve globale të armëve midis 2020 dhe 2024, më shumë se katër herë pjesa e Francës, eksportuesja e dytë më e madhe në botë, sipas të dhënave të reja nga Instituti Ndërkombëtar i Kërkimeve për Paqen në Stokholm (SIPRI).
Ky është një rritje nga 35% e pjesës që kishte SHBA-ja midis 2015 dhe 2019, sipas raportit të publikuar të hënën.
Evropa është bërë gjithnjë e më e varur nga armët e prodhuara në SHBA gjatë dekadës së kaluar, tregon raporti. Gjatë pesë viteve të fundit — që përfshijnë invadimin e Ukrainës nga Rusia në prag të Bashkimit Evropian — armët e prodhuara në SHBA përbënin pothuajse dy të tretat e armëve të importuara nga vendet evropiane të NATO-s, nga pak më shumë se gjysma midis 2015 dhe 2019. Për herë të parë në dy dekada, sipas SIPRI, shumica e eksporteve të armëve amerikane shkuan në rajonin më të gjerë evropian, e jo në Lindjen e Mesme. Ukraina ka importuar sasi të mëdha armësh dhe pajisjesh ushtarake, përfshirë nga SHBA, që nga invazioni i plotë i Rusisë.
Të dhënat nxjerrin në pah dyshimin e varësisë së Evropës ndaj SHBA-së për sigurinë e saj: ajo ka qenë e varur nga armët e prodhuara në SHBA, si dhe nga premtimet për ndihmë ushtarake nga SHBA në çdo luftë të mundshme të ardhshme. Por ky realitet është duke ndryshuar. Muajin e kaluar, Sekretari i Mbrojtjes i SHBA-së, Pete Hegseth, i bëri thirrje Evropës të marrë “përgjegjësinë” për sigurinë e saj. SHBA mbetet e angazhuar për aleancën e NATO-s, tha ai, por “nuk do të tolerojë më një marrëdhënie të pasigurt që inkurajon varësinë.”
Po ashtu, administrata Trump u distancua edhe më shumë nga Evropa, duke mbajtur bisedime me Moskën për të eksploruar mundësinë e përfundimit të luftës në Ukrainë — pa ftuar as përfaqësues nga Bashkimi Evropian (BE) ose Ukraina.
Evropa tani po përgatitet të shpenzojë shumë për të zgjeruar prodhimin e saj të armëve. Vendet e BE-së shpenzuan rreth 1.9% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) të tyre për mbrojtje vitin e kaluar, por ka pasur thirrje të fundit nga brenda Evropës dhe SHBA-së për shumë më tepër. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, argumentoi kohët e fundit se shpenzimet ushtarake evropiane duhet të jenë “në mbi 3%.”
Të enjten, të gjitha 27 shtetet anëtare të BE-së miratuan propozime që mund të bëjnë të mundur që qindra miliarda euro të jenë të disponueshme për shpenzime mbrojtëse.
Liderët e BE-së diskutuan një propozim nga kreu i ekzekutivit të bllokut, i cili do të ofronte kredi për shtetet deri në 150 miliardë euro (163 miliardë dollarë), dhe thanë se plani do të studiohet para një takimi tjetër në fund të muajit. BBC
